Thoái hóa đốt sống cổ và những nguyên nhân, biểu hiện cần lưu ý

Thoái hóa đốt sống cổ là một bệnh lý phổ biến, chiếm phần lớn ở người cao tuổi do quá trình lão hóa có thể làm ảnh hưởng xấu tới sức khỏe của con người

1. Khái niệm

Bệnh đốt sống cổ hay còn được gọi là thoái hóa đốt sống cổ là một bệnh lý phổ biến, đặc biệt ở người lớn tuổi. Bệnh xảy ra do quá trình lão hóa tự nhiên của sụn khớp, đĩa đệm và các cấu trúc khác ở cột sống cổ.

Đốt sống cổ: Gồm 7 đốt sống (C1-C7) nối tiếp nhau, liên kết với nhau bằng đĩa đệm, dây chằng và các khớp.

Thoái hóa cột sống cổ: Quá trình thoái hóa, tổn thương sụn khớp, đĩa đệm, dây chằng, gân, xương,… ở cột sống cổ.

2. Nguyên nhân, biểu hiện. 

  – Nguyên nhân

• • Lão hóa tự nhiên: 

• • • Sự thoái hóa của sụn khớp: Sụn khớp là lớp mô sụn trơn bao phủ các đầu xương, giúp giảm ma sát khi cử động. Theo thời gian, sụn khớp bị mòn đi, dẫn đến tổn thương và thoái hóa.
    • Giảm độ đàn hồi của đĩa đệm: Đĩa đệm là lớp sụn xốp nằm giữa các đốt sống, đóng vai trò như một bộ giảm xóc. Theo tuổi tác, đĩa đệm mất nước, giảm độ đàn hồi, dễ bị nứt rách và lệch ra khỏi vị trí.
    • Sự xơ hóa của dây chằng: Dây chằng là các dải mô liên kết các đốt sống với nhau. Theo thời gian, dây chằng bị xơ hóa, mất đi tính linh hoạt, dẫn đến hạn chế vận động cổ.

• • Chấn thương: 

• • • Tai nạn: Tai nạn xe cộ, va đập mạnh vào vùng cổ có thể gây tổn thương trực tiếp cho các cấu trúc cột sống cổ, dẫn đến thoái hóa.
    • Chấn thương lặp đi lặp lại: Các hoạt động lặp đi lặp lại liên tục như vác vật nặng, cúi đầu lâu, xoay cổ mạnh,… có thể gây tổn thương nhỏ nhưng tích tụ theo thời gian, dẫn đến thoái hóa.

• • Tư thế sai: 

• • • Ngồi sai tư thế: Ngồi lâu với tư thế cúi đầu, gù lưng, hoặc sử dụng máy tính, điện thoại không đúng cách có thể gây áp lực lên cột sống cổ, dẫn đến thoái hóa.
    • Ngủ sai tư thế: Ngủ gối cao, nằm sai tư thế có thể khiến cổ bị gập, vẹo, gây tổn thương cột sống cổ.

• • Yếu tố di truyền: Một số người có nguy cơ cao hơn do gen di truyền. Gen di truyền có thể ảnh hưởng đến cấu trúc và chức năng của các cấu trúc đốt sống, khiến họ dễ bị thoái hóa hơn.
  • Bệnh lý khác: viêm khớp, loãng xương,..

  – Biểu hiện: 

• • Biểu hiện chung thoái hóa

• • • Đau nhức: Cổ, gáy, vai, lan xuống tay, tê bì ngón tay. Đây là triệu chứng phổ biến nhất, thường xuất hiện vào buổi sáng khi mới ngủ dậy hoặc sau khi ngồi lâu. Cơn đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội, tăng lên khi vận động cổ.
    • Cứng khớp: Khó khăn khi quay đầu, gập cổ, hoặc thực hiện các hoạt động khác liên quan đến cử động cổ.
    • Lách tách khớp: Âm thanh lách tách khi vận động cổ do ma sát giữa các đốt sống.
    • Yếu cơ: Tay, vai, cổ.
    • Rối loạn chức năng: Chóng mặt, buồn nôn, ù tai, mất ngủ,…

• • Biểu hiện theo mức độ thoái hóa     

• • • Mức độ nhẹ: Đau nhức nhẹ, thỉnh thoảng, cứng khớp nhẹ.
    • Mức độ trung bình: Đau nhức thường xuyên, dữ dội, cứng khớp rõ rệt, ảnh hưởng đến sinh hoạt.
    • Mức độ nặng: Đau nhức dữ dội, liên tục, tê bì ngón tay, yếu cơ, rối loạn chức năng nặng.

• • Biểu hiện biến chứng thoái hóa     

• • • Hẹp ống sống cổ: Chèn ép tủy sống, dây thần kinh gây các triệu chứng nặng hơn như tê bì, yếu cơ, rối loạn cảm giác, rối loạn vận động, rối loạn chức năng bàng quang,…
    • Thoát vị đĩa đệm: Đĩa đệm bị lệch ra khỏi vị trí, gây chèn ép dây thần kinh, dẫn đến các triệu chứng như đau nhức, tê bì, yếu cơ, rối loạn chức năng.

3. Chẩn đoán phân biệt

• Các phương pháp chẩn đoán:
  • Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh, triệu chứng và khám thực thể để đánh giá tình trạng đốt sống cổ.
  • Chụp X-quang: Giúp xác định tình trạng tổn thương của các đốt sống, đĩa đệm, và các cấu trúc khác ở đốt sống cổ.
  • Chụp cộng hưởng từ (MRI): Cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về các cấu trúc mềm như dây thần kinh, đĩa đệm, tủy sống.
  • Điện cơ đồ (EMG): Đo hoạt động của các cơ và dây thần kinh.
  • Xét nghiệm máu: Có thể giúp loại trừ một số bệnh lý khác như viêm khớp dạng thấp. 

 tham khảo thêm các chẩn đoán tại: vinmec

4. Phương pháp điều trị

• Điều trị nội khoa

• • Thuốc:

• • • Thuốc giảm đau, chống viêm không Steroid (NSAID): Giúp giảm đau, viêm, sưng.
    • Thuốc giãn cơ: Giúp thư giãn cơ bắp, giảm co cứng.
    • Thuốc bổ sung dưỡng chất cho sụn khớp: Glucosamine, Chondroitin,…

• • Vật lý trị liệu:

• • • Tập vật lý trị liệu: Giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp, cải thiện linh hoạt cột sống cổ.
    • Kéo giãn: Giúp giảm căng cơ, cải thiện lưu thông máu.
    • Nhiệt trị: Giúp giảm đau, giảm co thắt cơ.

• Điều trị ngoại khoa

• • Chỉ định: Áp dụng trong trường hợp thoái hóa nặng, có biến chứng, hoặc điều trị nội khoa không hiệu quả.
  • Phương pháp:

• • Phẫu thuật mở: Cắt bỏ phần đĩa đệm bị tổn thương, có thể kết hợp ghép xương.
  • Phẫu thuật ít xâm lấn: Sử dụng các dụng cụ chuyên dụng để loại bỏ phần đĩa đệm bị tổn thương.

• Điều trị đông y

• • Châm cứu: Kích thích các huyệt đạo bằng kim châm, giúp giảm đau, cải thiện lưu thông khí huyết.
  • Xoa bóp bấm huyệt: Bấm day các huyệt vùng cổ vai gáy như Phong Trì, Thiên Tông, Phong Phủ, Thiên Trụ, Kiên Tỉnh, Đại Trữ, Đại Chùy, Phế Du… giúp đả thông kinh mạch, thúc đẩy lưu thông khí huyết, giảm đau nhức, tê bì và cải thiện vận động cổ.
  • Cứu pháp: Sử dụng moxa đốt tại các huyệt vị để làm ấm, tăng cường lưu thông khí huyết, giảm đau nhức.
  • Vật lý trị liệu: Dùng các phương pháp như massage, kéo giãn cột sống cổ, tập vật lý trị liệu… giúp cải thiện vận động, giảm đau nhức và tăng cường sức mạnh cơ bắp.
  • Sử dụng các bài thuốc đông y:
    • Bài thuốc bổ khí huyết, khu phong thấp: Quế chi, cát căn, sinh khương, đại táo, kê huyết đằng, bạch thược, xích thược, hoàng kỳ.
    • Bài thuốc bổ thận, tráng cốt: Thục địa, đương quy, xích thược, xuyên khung, đào nhân, hồng hoa. 

         các bạn có thể tham khảo thêm các bài thuốc về đông y tại: dongythienluong

5. Chế độ dưỡng sinh khi mắc bệnh đốt sống cổ

• Chế độ dinh dưỡng

• • Bổ sung đầy đủ dưỡng chất:

• • Canxi: Giúp tăng cường sức khỏe xương khớp. Có trong sữa, sữa chua, phô mai, rau xanh,…
  • Vitamin D: Giúp cơ thể hấp thụ canxi tốt hơn. Có trong ánh nắng mặt trời, cá béo, trứng gà,…
  • Vitamin B: Giúp nuôi dưỡng hệ thần kinh, giảm nguy cơ tê bì. Có trong thịt nạc, cá, ngũ cốc nguyên hạt,…
  • Collagen: Giúp tăng cường độ đàn hồi của sụn khớp. Có trong da động vật, chân gà, cá hồi,…

• • Hạn chế thực phẩm:

• • Thực phẩm nhiều dầu mỡ: Gây khó tiêu, làm tăng nguy cơ béo phì, ảnh hưởng đến cột sống cổ.
  • Rượu bia, thuốc lá: Gây hại cho hệ xương khớp, ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị.
  • Thực phẩm chế biến sẵn: Chứa nhiều muối, chất bảo quản, không tốt cho sức khỏe.

• Tập luyện thể dục thể thao

• • Tập luyện thường xuyên: Giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp, cải thiện linh hoạt cột sống cổ, giảm căng thẳng.
  • Lựa chọn bài tập phù hợp: 

• • Bài tập nhẹ nhàng: Yoga, thiền, đi bộ,…
  • Bài tập thể dục dưỡng sinh: Các bài tập dành riêng cho người thoái hóa cột sống cổ.

• • Giữ tư thế đúng

• • Tránh tư thế gù, cúi đầu, vẹo cổ trong thời gian dài.
  • Điều chỉnh tư thế khi ngồi, đứng, nằm.
  • Sử dụng ghế ngồi, bàn làm việc phù hợp với chiều cao cơ thể.
  • Nghỉ ngơi hợp lý, tránh làm việc quá sức.

• Châm cứu xoa bóp

• • Châm cứu: Kích thích các huyệt đạo bằng kim châm, giúp giảm đau, cải thiện lưu thông khí huyết.
  • Xoa bóp: Giúp thư giãn cơ bắp, giảm co cứng.

• Giữ tinh thần thoải mái

• • Stress, lo âu có thể làm nặng thêm tình trạng bệnh.
  • Thư giãn bằng cách nghe nhạc, đọc sách, dành thời gian cho sở thích.
  • Ngủ đủ giấc, ngủ đúng tư thế.