Quy

Tên thường gọi: Quy còn được gọi là Phân quy, Sâm quy được lấy từ Con quy (Anphitobius diaperinus Panzer)

Tên khoa học: Anphitobius diaperinus Panzer

Họ khoa học: thuộc họ quy (Tenebrionidae), tên khác là sâm quy (tên gọi ở vùng núi cao miền Bắc).

Vị thuốc Quy

Mô tả:

Đó là con mọt gạo hay mọt ngô, một loại côn trùng nhỏ, dài 2-3mm, rộng 1-2mm, có cánh cứng màu đen, sống ở những kho, thùng lương thực, nhất là ngũ cốc. Nó sinh sản rất nhanh. Trứng của nó nở ra sâu (ấu trùng) màu trắng, rồi thành con quy trưởng thành. Thời gian biến đổi này thường diễn ra trong vòng 30-35 ngày. Người ta bắt quy về nuôi trong lọ thủy tinh rộng miệng, cho ăn bỏng ngô hay bỏng gạo, có nơi bằng bánh quy, để lấy phân làm thuốc.

Thu hái và chế biến:

Con quy chưa được đề cập đến trong các tài liệu về y học cổ truyền. Công dụng chữa bệnh của phân quy chỉ là dựa theo kinh nghiệm dân gian. Muốn lấy phân quy, người ta đổ lọ nuôi quy ra một cái rây nhỏ (mắt rây vừa lọt cục phân), rây để lấy phân. Rây lại phân quy bằng rây có mắt nhỏ hơn để loại bỏ tạp chất như vụn bỏng, rác… Đem phân sao cho khô và có mùi thơm. Dược liệu là những hạt rất nhỏ, màu nâu xám nhạt, vị nhạt

Thành phần hóa học:

Chứa nhiều acid amin như lysin, arginin, hislidin, valin, phenylalanin, leucin, methionin…

Công dụng và chỉ định:

Phân quy là một vị thuốc bổ cho trẻ em, chữa chứng cam tích như ăn không tiêu, gầy yếu, xanh xao, nôn trớ, đau mắt nhiều dử.

Liều dùng:

Hằng ngày: 2-4g dưới dạng thuốc bột. Dùng riêng hoặc phối hợp với các vị thuốc khác như bạch chỉ, sử quân tử, hoài sơn, ý dĩ.

Ứng dụng lâm sàng của vị thuốc Quy

Chữa trẻ em gầy còm, ăn uống kém và không tiêu:

Phân quy (sao) 10g, bạch chỉ 2g, sử quân tử 2g, tất cả tán nhỏ, ngày dùng 2-3g bột này đun cách thủy chia làm 2 hay 3 lần uống.

Vỏ trứng gà 10g, hạt sen 10g, bạch biển đậu 12g, hoài sơn 12g, phân quy (sao) 10g. Cách chế biến và dùng: vỏ trứng gà bóp vụn, sao khô, cùng hạt sen, bạch biển đậu, hoài sơn cho vào nồi thêm 350ml đun sôi nhỏ lửa rồi cho phân quy (sao thơm) vào đun còn 150ml nước thuốc, chắt nước uống 3 lần trong ngày.